نفس ، خلق ، دنیا ‍، شیطان و خدا کدام یک برای ما مفیدترند.
(با فرض اینکه خدا در گذشته نعمتی نبخشیده و نیز در آینده هم چیزی نخواهد داد)
با این دو فرض می خواهیم ببینیم کدام یک از اینها سزاوارترند، لایق ترند
و بی نیازترند و زیباترند و زیباتر وکاملتر . کدام یک از این ها بر دیگری تسلط و حکومت دارند ؟ وکدام یک از اینها نیرومندتر و عزیزتر هستند؟
1- نفس وخلق و دنیا و شیطان فقط مصرف کننده هستند و هیچ سودی نخواهند آورد و فقط استعدادهای ما را خواهند بلعید.
2- اینها چیزی ندارند و چیزی نمی دهند و بر فرض که بدهند بیش ازآن که می دهند پس می گیرند و باز می ستانند . اینها سراسر نیازند .
3- الله نیازی ندارد و چیزی نمی خواهد تا ما را در راه آن فدا کند و به بازی بگیرد.
4- بر فرض که ما به ثروت ها و لذت ها برسیم و در هر دقیقه چند میلیون تومان به چنگ بیاوریم آیا این همه ثروت و لذت ،در ما استعدادی را زیاد می کند؟
5- بر فرض این که به ما رفاه و آسایشی بدهند بیشتر از اینها از ما گرفته اند.
6- ما برای رفاه به این همه استعداد نیاز نداشتیم به عبارتی ما برای رفاه به انسان بودن نیاز نداشتیم حتی یک بزغاله یا گوسفند و یا یک زنبور عسل برای رفاه در سطح عالی تری رسیده بدون اینکه این همه استعداد داشته باشد بدون این که از فکر ، عقل ، اختیار ، وجدان و فرقان برخوردار باشد
خلاصه: عبودیت در راه نفس و خلق و دنیا و شیطان ، چیزی جز از دست رفتن و چیزی جز خسارت نیست. 

به کمک کتاب مرحوم اقای شیخ علی صفایی حائری